یکی از مهمترین تهدیدات حیات طی سال‌های اخیر در کشور و به خصوص مناطق گرم و خشکی مانند خراسان رضوی چالش خشکسالی است...
یکی از مهمترین تهدیدات حیات طی سال‌های اخیر در کشور و به خصوص مناطق گرم و خشکی مانند خراسان رضوی چالش خشکسالی است. حتی امسال که بارندگی‌ها در بسیاری از مناطق استان تا حدودی به میزان نرمال نزدیک شد، شهرستان بجستان از جمله شهرهایی است که میزان بارش در آن همچنان حدود ۴۶ درصد با میانگین سال گذشته فاصله دارد.
بدیهی است یکی از پیامدهای کاهش بارندگی و بروز خشکسالی، مشکل تأمین آب مورد نیاز حیات‌وحش به خصوص در مناطقی مانند منطقه حفاظت شده افتخار بجستان است که فاقد هرگونه چشمه یا منبع طبیعی آب بوده و در سال‌های کم‌باران، حیات‌وحش برای تأمین آب به محیط‌بانان و خیران چشم می‌دوزند.
گرچه آب‌رسانی با تانکر و احداث مخزن‌های ذخیره آب از جمله راه‌های تأمین آب حیات‌وحش این منطقه محسوب می‌شود اما یکی از اموری که امروزه بیش از پیش شاهد آن هستیم حضور خیران در امور خیرخواهانه مربوط به طبیعت و حیات‌وحش است. حامیان و علاقه‌مندانی که نذرهای خود را در قالب نذر طبیعت، با مشارکت در تأمین هزینه‌های مالی پروژه‌های مربوط به حیات‌وحش و طبیعت به ویژه در مناطق گرم و خشک که خشکسالی و کمبود آب و علوفه حیات‌وحش را با چالش‌هایی مواجه کرده، این‌گونه ادا می‌کنند. احداث مخزن ذخیره آب برای تأمین آب مورد نیاز حیات‌وحش در منطقه افتخار بجستان یکی از این پروژه‌ها به شمار می‌رود.
احداث مخزن ذخیره آب حیات‌وحش به کمک خیران
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بجستان در همین زمینه در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه شعار سال جاری هفته محیط‌زیست «سهم من در تداوم حیات» است، به نقش مؤثر مشارکت حامیان طبیعت در کمک به حفظ و تداوم حیات گونه‌های گیاهی و جانوری در مناطق حفاظت شده اشاره کرد.
مجتبی رضانژاد تغییرات اقلیمی و خشکسالی را مهمترین تهدید حیات وحش و تنوع زیستی در بجستان ذکر کرد و گفت: در سال زراعی جاری بارندگی ثبت شده در سطح شهرستان بجستان ۶۵.۹ میلیمتر بوده که نسبت به میانگین سال گذشته، حدود ۴۶ درصد کاهش داشته است.
وی افزود: میزان بارندگی حتی در منطقه حفاظت شده افتخار بجستان کمتر از این میزان بوده به طوری که در این منطقه، حدود ۴۰ میلیمتر بارندگی داشته‌ایم، از طرفی در سال‌های اخیر جمعیت حیات‌وحش بجستان نیز افزایش قابل توجهی داشته، بنابراین می‌توان از خشکسالی و کمبود آب به عنوان مهمترین تهدید برای حیات‌وحش منطقه نام برد.
وی اظهار کرد: در منطقه حفاظت شده افتخار بجستان، حیات‌وحش آب مورد نیاز خود را بیشتر از طریق سنگ آب‌ها تأمین می‌کنند که این سنگ آب‌ها توسط بارندگی‌هایی که در منطقه صورت می‌گیرد، آبگیری شده و تا اوایل فصل گرم نیز آب دارند.
رضانژاد همچنین خاطرنشان کرد: افزایش جمعیت حیات‌وحش از یک سو و کاهش بارندگی‌ها و نبود هیچگونه چشمه و منبع طبیعی برای تأمین آب حیات‌وحش در این منطقه از دیگر سو منجر به این شده برای کمک به حیات‌وحش و تأمین آب مورد نیاز آنها، این منطقه به صورت دستی و با تانکر آب‌رسانی شود.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بجستان گفت: آب‌رسانی با تانکر و تهیه تانکرهای پلاستیکی و رساندن آب به مناطق و زیستگاه‌های حیات‌وحش که معمولاً در مناطق صعب‌العبور و سنگلاخ واقع شده، هزینه‌های بسیار زیادی به محیط‌زیست تحمیل می‌کند.
وی افزود: در چند سال گذشته بر آن شدیم با بهره‌گیری از خود طبیعت و استفاده از دانش بومی و بهره‌وری از آب باران، به نحوی آب مورد نیاز حیات‌وحش را تأمین کنیم.
رضانژاد ادامه داد: در همین راستا اداره حفاظت محیط‌زیست بجستان شروع به ساخت مخازن ذخیره آب باران کرد که با استفاده از ملات سیمان، آجر و گل آهک تاکنون چهار مخازن ذخیره آب با ذخیره ۲۵۰ هزار لیتر آب ایجاد شد که در فصول گرم سال در اختیار حیات‌وحش قرار دارد.
وی عنوان کرد: از طریق انجمن نذر آب طبیعت و فراخوانی که این انجمن منتشر کرد، همچنین با همکاری کارشناسان اداره کل محیط‌زیست خراسان رضوی، توانستیم یک منبع ذخیره آب در منطقه افتخار احداث کنیم که با آبگیری آن در فصل بارندگی‌ها، خواهیم توانست برای تأمین آب مورد نیاز حیات وحش قدم بسیار مهمی برداریم.
رضانژاد افزود: این مخزن کاملاً خیرساز است و خیران زیادی از سراسر کشور در ساخت آن مشارکت داشته‌اند به طوری که بیش از ۱۱۲۰ نفر از هموطنان کمک‌های نقدی خود را تحت عنوان نذر طبیعت تحویل انجمن داده‌اند و با تأمین هزینه این منبع، در اواخر اردیبهشت امسال این مخزن ساخته شد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بجستان تأکید کرد: همین حرکت و اقدام زیبای هموطنان برای کمک به تأمین آب حیات‌وحش، بیانگر عملیاتی شدن شعار سهم من در تداوم حیات است و به نحوی همه افراد مشارکت‌کننده، سهم خود را در تداوم حیات انجام دادند.
وی افزود: امیدواریم با ساخت این مخزن و مخزن‌های مشابه و مهمتری که هنوز نیازمندیم، بتوانیم در سال‌های آینده آب‌رسانی دستی و آب‌رسانی با تانکر را که هزینه و استهلاک زیادی دارد و منجر به درگیری همیشگی محیط‌بانان به مسائل آب‌رسانی می‌شود را کمتر کنیم که این مهم باز هم نیاز به کمک و اعتبار دارد تا بتوانیم آب‌رسانی دستی را به حداقل رسانده و با بهره‌گیری از آب باران این مشکلات را برطرف کنیم.
رضانژاد با اشاره به اینکه در حال حاضر ما ظرفیت ذخیره‌سازی ۲۵۰ هزار لیتر آب را داریم، گفت: امسال توانسته‌ایم حدود ۱۲۰ هزار لیتر آب ذخیره کنیم.
وی یادآور شد: اگر بخواهیم همین مقدار آب را با تانکر آب‌رسانی داشته باشیم، باید حداقل حدود ۶۰ بار با تانکر آب‌رسان در منطقه تردد داشته باشیم که ساخت این مخازن از ۶۰ مرحله تردد در مسیرهای سنگلاخی و صعب‌العبور برای آب‌رسانی، ما را بی‌نیاز کرده و موجب شده آب سالم و پایداری در اختیار حیات وحش قرار گیرد.
انجام اقداماتی در قالب نذر طبیعت در بیش از ۱۰۰ نقطه کشور
مدیرعامل انجمن نذر طبیعت نیز در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با انجمن نذر طبیعت عنوان کرد: انجمن نذر طبیعت انجمنی مردمی است که از سال ۱۳۹۵ کار خود را با هدف حمایت از حیات‌وحش به خصوص در مناطق درگیر خشکسالی‌های مکرر آغاز کرد.
احمد بحری افزود: با کمک مالی حامیان طبیعت و خیران سراسر کشور، هر ماه در رابطه با منطقه‌ای که مشکل کم‌آبی یا کمبود علوفه دارد، داخل سایت فراخوان می‌دهیم و مردم کمک می‌کنند.
وی ادامه داد: در منطقه حفاظت شده بجستان طبق پیگیری‌های انجام شده نیاز به احداث تعدادی آب‌انبار بود که سال جاری با کمک بیش از ۱۰۰۰ نفر از حامیان طبیعت، هزینه احداث این مخزن آب را که حدود ۱۰۰ میلیون تومان بود، تأمین کردیم.
بحری اظهار کرد: این مخزن ذخیره آب که گنجایش آن ۸۰ هزار لیتر است با حمایت مالی خیران و با کمک کارشناسان محیط‌زیست و محیط‌بانان در منطقه افتخار بجستان ساخته شد که آب باران و سیلاب را ذخیره کرده و در طول سال و فصل گرم، آب مورد نیاز حیات‌وحش را تأمین می‌کند.
مدیرعامل انجمن نذر طبیعت در رابطه با استقبال مردم از نذر در طبیعت توضیح داد: از اوایلی که این انجمن راه‌اندازی شد مردم با مقوله نذر طبیعت آشنایی زیادی نداشتند و نمی‌دانستند که می‌توان به حیات‌وحش و حیوانات هم کمک کرد، بسیاری از افراد دوست داشتند، کمک بکنند ولی راه آن را نمی‌دانستند.
وی با بیان اینکه ما از طریق انجمن نذر طبیعت یکی از راه‌های کمک به حیات‌وحش و طبیعت را به آنها نشان دادیم، افزود: با توجه به محورهای فعالیت انجمن که چالش‌های طبیعت است، در رابطه با خشکسالی‌ها استقبال خوب بوده و هر سال هم بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در بیش از ۱۰۰ نقطه کشور، اقداماتی از سوی این انجمن انجام شده است، اظهار کرد: ساخت آبشخور، تأمین و توزیع علوفه، فرهنگ‌سازی و آموزش برای دانش‌آموزانی که در حاشیه مناطق حفاظت شده هستند، تأمین بخشی از خسارت ناشی از حیات‌وحش به کشاورزان، تهیه بعضی تجهیزات و احداث پاسگاه‌های محیط‌بانی و درختکاری از جمله مهمترین اقدامات انجام شده در مناطق مختلف است.
بحری تصریح کرد: علاوه بر تأمین هزینه ساخت مخزن آب در منطقه حفاظت شده افتخار بجستان، تأمین سیمان برای پارک ملی تندوره درگز از جمله سایر اقداماتی بوده که از ابتدای سال جاری تاکنون در خراسان رضوی انجام داده‌ایم و اقداماتی در منطقه حفاظت شده رئیسی نیشابور نیز در حال انجام است، همچنین سال گذشته، هزینه احداث مخازن ذخیره آب در منطقه حفاظت شده هنگام گناباد و منطقه حفاظت شده جنگل خواجه سرخس از طریق انجمن مردمی نذر طبیعت تأمین شد.
مدیرعامل انجمن نذر طبیعت خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار عضو از سراسر کشور داریم که در سایت ثبت‌نام کرده‌اند و روز به روز اعضای انجمن در حال افزایش است، البته بسیاری از افراد نیز با انجمن همکاری دارند اما در سایت ثبت‌نام نکرده‌اند و به طور کلی علاقه‌مندانی از سراسر کشور و حتی خیرین ایرانی مقیم خارج از کشور هم با ما همکاری دارند.
ایسنا در ادامه با چند تن از خیرانی که چه به صورت مشارکت مالی و چه حضوری و کمک به محیط‌بانان در ساخت این مخزن آب مشارکت داشته‌اند، گفت وگو کرد.
نرگس میارنعیمی از خیران و شهروندان تهرانی است که در زمینه تأمین مالی هزینه احداث مخزن ذخیره آب در منطقه افتخار بجستان و کمک به حیات‌وحش مشارکت داشته است.
وی گفت: بعد از اینکه دوران مدرسه تمام و وارد دوران دانشجویی شدم و کسب درآمد داشتم، اولین اقدامم عضویت در اهدای عضو و حامی محیط‌زیست بود.
این خیر طبیعت از احساس خود در رابطه با مشارکت در این اقدام خیرخواهانه گفت: همیشه دوست دارم بتوانم کمک‌های بزرگتری داشته باشم. یکی از دلایلم برای بهبود وضعیت اقتصادی و استقلالم این است که بتوانم کمک‌های بیشتر و اساسی‌تری در زمینه کمک به طبیعت و حیات‌وحش داشته باشم.
انسان قرن‌هاست که بیشترین آسیب را به طبیعت کره زمین وارد کرده است
مهدی عزیزی یکی دیگر از شهروندان تهرانی که در تأمین مالی پروژه مخزن ذخیره آب منطقه افتخار بجستان مشارکت داشته است، هدف از مشارکت در این امر را احساس مسئولیت و انجام وظیفه در قبال زیست کره و به ویژه زادبوم ذکر کرد.
وی افزود: گرچه انسان قرن‌هاست که بیشترین آسیب را به طبیعت کره زمین وارد کرده است اما می‌تواند بخشی از این آسیب را جبران کند.
عزیزی تأکید کرد: اگر بتوانیم اندکی از آسیب‌های وارده به طبیعت را جبران کنیم، به حق حیات گونه‌های دیگر ذی‌حیات در زیست کره احترام گذاشته و از این طریق با طبیعت هم‌نوایی کرده‌ایم.
اولین اولویت حفظ حیات‌وحش، تأمین آب مورد نیاز است
عباس عشقی نیز از خیران بجستانی است که پا به پای محیط‌بانان ۲ روز در ساخت این مخزن مشارکت داشته است و با بردن مصالح به منطقه، لوله‌کشی و ... این‌گونه سهم خود را در تداوم حیات و کمک به حیات‌وحش ادا کرده است.
عشقی که عضو انجمن غارشناسی استان است در خصوص اینکه هدفش از این مشارکت چه بوده است، عنوان کرد: اولین اولویت برای حفاظت از حیات‌وحش، به خصوص در سال‌های خشکسالی، تأمین آب شرب حیات‌وحش است.
وی اظهار کرد: منطقه بجستان یکی از خشکترین مناطق کشور است و احداث مخزن آب و تأمین آب حیات وحش مانع از این می‌شود که حیات‌وحش برای تأمین آب مورد نیاز خود به مناطق مسکونی و یا زمین‌های کشاورزی بروند.
عشقی افزود: خروج حیات‌وحش به دنبال آب و علوفه از منطقه حفاظت شده علاوه بر اینکه تهدیداتی برای حیات‌وحش دارد، باعث آسیب به کشاورزان و زمین‌های کشاورزی نیز خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: در زمینه اقدامات خیرخواهانه محیط‌زیست و حیات‌وحش باید اطلاع‌رسانی بیشتری شود؛ چراکه بسیاری از افراد هستند که تمایل به همکاری دارند اما از نحوه همکاری و مشارکت اطلاعی ندارند و اطلاع‌رسانی در این زمینه می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
بدون شک آموزش و فرهنگ‌سازی در امور مربوط به محیط‌زیست و زیست کره به ویژه در بین نسل نوجوان و جوان سرمایه‌گذاری برای آینده است و هر چقدر که افراد در قبال محیط‌زیست خود بیشتر احساس مسئولیت کنند به همان نسبت مشکلات و معضلاتی که ناشی از بی‌توجهی و ناآگاهی برای حیات خود و دیگر موجودات به وجود می‌آورد کمتر و کمتر خواهد شد.
دیدگاه